Czemu służy „golenie” Łyny?

Zaskoczył mnie ostatnio widok hałd zielska gnijącego na brzegu Łyny. To resztki roślinności wodnej wyciętej z rzeki i zatrzymanej na przeszkodzie koło szpitala miejskiego — opowiada Rafał Bętkowski, olsztyński pisarz i społecznik. — Jaki wydzielała zapach po kilku upalnych dniach, nie muszę chyba nikomu tłumaczyć.
Bętkowski, miłośnik historii Olsztyna, dodaje, że lipcowe oczyszczanie nurtu rzeki ma już długą tradycję. Przed wojną koryto Łyny pogłębiano średnio co pięć lat, wycinając też zielsko w jej nurcie. Przyspieszało to prąd wody i obniżało jej poziom.

— Podobnie jest teraz. Zielsko wycina się, aby udrożnić przepływ wody w Łynie. Trzeba jednak potem po sobie posprzątać — podkreśla. — Przed wojną wycięte zielsko wykorzystywano jako nawóz. Czy nie można tego robić również dzisiaj?

Tę sytuację skomentował na FB prof. Stanisław Czachorowski z Wydziału Biologii i Biotechnologii UWM.

Według Wód Polskich wycinanie roślinności brzegowej oraz przydennej wpływa na przyspieszenie nurtu wody, przez co unika się niebezpieczeństwa powodzi. Ten argument zbija dr Lech Pietrzak z Wydziału Biologii. Jak pisze: „Za krótko tu chyba mieszkam, bo tylko 19 lat, więc pewnie kiedyś Olsztyn był zatapiany przez Łynę, po prostu ja tego nie widziałem, bo jestem elementem napływowym”.
Wtórują mu internauci.

„Mieszkam tu ponad 60 lat, w dzieciństwie blisko Łyny, ale żeby wylała nie kojarzę. Pamiętam za to, jak zamarzała i na łyżwach się śmigało”.

„Ja tu od urodzenia...i rzeknę Wam: zaiste potopu nie było tu, odkąd pamiętam”.
Trzeci z dyskutantów, płetwonurek, zwraca uwagę na potrzebę wspomożenia rzeki w procesie samooczyszczania się właśnie przez wykaszanie roślinności. „W niedzielę w płetwach i z maską przepłynąłem Łynę z Rusi do Olsztyna, oglądając, co się tam dzieje pod wodą. Na niektórych odcinkach rzeka zamieniła się w typowe bagno (brak lustra wody i wyczuwalnego nurtu). Wydaje mi się, że jeśli chcemy, aby Łyna szybko przeszła proces samooczyszczania, utrzymanie nurtu rzeki jest konieczne”.

Ripostuje to prof. Czachorowski. „Chodzi nam o rzekę czy o kanał żeglugowy? Może jeszcze wybetonować? Co do oczyszczania, to właśnie rośliny i porastające je organizmy przyczyniają się do samooczyszczania wód rzecznych. Przy pogłębiającej się suszy w całym regionie przyspieszanie odpływu wód przez oczyszczanie jest po prostu szkodliwe. Także dla gospodarki. Pan proponuje archaiczne i dawno nieaktualne działania. Pogłębianie koryta rzeki nie służy ani jej czystości ani drożności. Wypłycanie wynika z braku wody w krajobrazie. Renaturyzacja (oczyszczanie) to przede wszystkim bioróżnorodność, a nie niszczenie zarówno organizmów żywych jak i naturalnych procesów ekologicznych”.

Całą dyskusję podsumowuje kolejny uczestnik dyskusji na profilu profesora. „Sami sobie szykujemy Saharę, to niesamowite, że w XXI wieku nadal brak jest wśród zarządzających środowiskiem podstawowego szacunku do naturalnych procesów. Lekiem na wszystko jest technokracja i bezsensowne wydawanie pieniędzy. Koszenie koryt rzek, pogłębianie rowów, niszczenie bobrów... smutek. Brak świadomości ekologicznej”.

Wprawdzie na moje próby nawiązania kontaktu z firmą Wody Polskie — i drogą telefoniczną, i za pomocą e-maila — nikt nie zareagował, to jednak stos zielska gnijącego na brzegu Łyny w okolicach szpitala zmalał od tego czasu zdecydowanie. Czy zatem polityka wycinania roślinności zatrzymującej wodę w rzece będzie nadal kontynuowana? Czas pokaże.
Łukasz Czarnecki-Pacyński